Kategoria: Bertso jarriak

Doinua: Txoriak eta txoriburuak

Bizpalau kobla heben hontzeko
ützi beiteitade pada
Mündü zabalean horier beha
norbait ote baldin bada
Ene oskiek luzaz ez düe
ürratsez honki taulada
Ordüan otoi parka dezala
ene bertso piperrada.

Jatorrizko edukira joan

Doinua: Duela hogei urte

Apaindu ahalko banu gela bat nirea
zuria litzateke,
txikia, singlea…
baina gero armairu barrukoei beha: amets abstraktu baten antzeko bilbea
eta ate parean hiru orkidea.

Jatorrizko edukira joan

Sei bertsotan nondik hasi leike
ni naizena azaltzeko
paper gainean naukazue gaur
karanbola bat tarteko
bertsolaritza gustuko daukat
dosi txikitan hartzeko
ez dut gehiegi behar izaten
doinu rimaz asetzeko
hainbeste modu ezberdin daude
bertsogintza ulertzeko.

Jatorrizko edukira joan

Bertsoak maiz izan du
salaketa usai
aldarrikapen edo
erantzuteko gai
baina gaur norberari
begiratu lasai
udara iritsita
kontra erranez blai
denak ez dira nere
baina gureak bai.

Baztango turismoaz
hausnarketa nahi zen
hasiko banitz nere
bidaiak epaitzen
uztailan, abuztuan,
ahalik ta maizen
galderan erantzunak
ni ez nau lasaitzen
zenbat aroztegitan
egon ote naizen.

Jatorrizko edukira joan

Izar Mendiguren. Laudion jaio zen (Araba), 1988. urtean. 2002ko Arabako Eskolarteko Txapelketan parte hartu zuen, baita irabazi ere. Arabako Bertsolari Txapelketan parte hartu izan du 2004az geroztik. Irakasle aritu da Aiaraldeko bertso eskolan, eta eskualdeko ikastetxeetan ere bai.

Doinua: Gaur gurutzatu gara

200 egun greban ez
al dugu grabea?
Tubacex da tuturik
gabeko nabea,
Bi sententzia nulo,
#SosAiaraldea!
800 familia…
Ze bidegabea!
…borroka gabe dena
zen bide gabea.

Urduña, Amurrio,
Laudio, Aiara…
Eskualde batu bat
da orain bailara:
Tubacex fabrikatik
denda txiki(e)tara,
suhiltzaileak_ez badu
kentzen barrikada…
zer da itzali behar dena,
zer bota sutara?

Lanaldi murrizketan
daude hainbat postu,
emakume izatea
nahi zuten zigortu
horiek botatzea
izanik apostu!
Ertzainek egunero
nahiz bidea moztu,
borroka gelditzea
ezin dute lortu!

Nor doa noren aurka
eta armatua?
zergatik da oldarkorra
ertzainen tratua?
Akordiorik ez da,
baina bai paktua:
Hedabideetan ez da
jaso gertatua,
batzuekin ez dute
eten kontratua!

Langileek jai dute
Celestinorekin,
Nola aurten ezin zen
ospatu San Fermin
grebalariek egin
zuten San Celestin,
egoera antzeztu
prozesioekin…
buruari soilik ez
diote eragin!

Independienteak,
LAB edota ELA…
#TubacexBorrokan da
eredu itzela,
jakin herri oso bat
zuekin gaudela,
Milesker oroitzearren
frogatu bezela:
elkarlanean dena
posiblea dela!

Jatorrizko edukira joan

Oihana Bartra. Bilbon sortua, 1984an. Santutxuko bertso eskolan hasi zen bertsotan. Eskolarteko txapelketetan parte hartu zuen, eta Bizkaiko Bertsolari Txapelketan kantatu du aldiro 2002az geroztik; 2014an, laugarren sailkatu zen. Hiru aldiz hartu du parte Bertsolari Txapelketa Nagusian.

Doinua: Neguko azken antzara (Gorria)

Denek esaten didate
Nahikoa autoritate
Balute bezala nola
Bizi behar dudan hil arte

Daukazun lanpostu finko
Horri eutsiozu tinko
Egungo gazteek ez dute
Suerte berbera e(d)ukiko

Kirol denetan izerdi
Eginez gizonei segi
Baina ez izan hobea
Ta ez gihartu gehiegi

Txapelketako plazara
Joateko unea pasa da
Pixka (ba)t segi dezakezu
Polit joaten bazara

Filtro batzuk zabalik ta
Igual lehengo txabalita
Zarela eman dezake
Zimur batzuk estalita

Nire ustez zaude ederren
Gizon ezkertiar liderren
Antzerako iritzia
Emanez gero Twitterren

Iritzia adierazi
ta pixka bat feminazi
Zarenetik ez didazu
Egiten hainbeste grazi

Orain zaude sasoiz ama
Izan zaitezen Oihana
Ta ahal bada soilik umeengan
Pentsatzen ohi dana

Ez baduzu umerik uzten
Hastean belaunak puzten
Astean behin nor joango da
Egoitzara zu ikusten?

Antzinako iritzi zen
Hori zaila da isiltzen
Neska, noiz hasiko zara
Behar den bezala bizitzen?

Inoiz segiko dut plana
Ta inoiz aldatu dana
Batzu(e)tan diostatena
Ta besteetan nahi dudana

Jatorrizko edukira joan

Aimar Karrika. Auritzen (Nafarroa) jaio zen, 1988an. Irakasle lanean aritu da Lapurdiko eta Nafarroa Behereko bertso eskola eta kolegioetan. Zortzi aldiz hartu du parte Nafarroako Bertsolari Txapelketan; lautan izan da finalista. 2017ko Bertsolari Txapelketa Nagusian parte hartu zuen.

Doinua: Itsasoa laino dago

1/
Pandemiaren orritan
Turisten joan etorritan
Gendarme zubi zorritan
Begiradak jatorritan
Ume txikiak korrikan
Eguzkiaren gorritan
Ta hondartzako elorritan
Hendaia larrugorritan

2/
Bainu jantzi zahar bat baino
Ez omen zena gaurdaino
Libertatea oraino
Berriz dudan jartzeraino
Herriko Etxea egundaino
Ez zen biluztu honaino
Itsasoa dago laino
Hondarraitz-tik Lohiaraino

3/
Ez al da edan nahi zukurik
Ez baldin bada tuturik?
Libre dena estuturik
Al dago nahi ezkuturik?
Ba al da hautetsi muturik?
Eta hautesle damuturik?
Nahi gaituzte mututurik
Bi bixkiak kukuturik

4/
Ez zen aski hondar patrikan
Deserosoen fabrikan
Zokoratu den guztitan
Hala ere begi bistan
Gaur ikusi da egitan
Gezurrak dauzkan begitan
Hozka egin behar dela bitan
Hezurraren haragitan

5/
Zer min egiten ahal dut nik
Itsaso ertzean zutik
Gaur ez bagaude burutik
Nik ez dut ulertzen tutik
Gure inguruko gutik
Hartzen badu gaia eskutik
Nola deslotu barrutik
Biluztasuna sexutik

6/
Irudiaren jabeak
Dira gaur egun sareak
Biharkoen zutabeak
Dira lur sendo gabeak
Onddoak eta bareak
Sagar eta udareak
Margo ditzala areak
Atxiki ditzan mareak

Jatorrizko edukira joan

Maindi Murua Berra. Azkainen (Lapurdi) sortua, 1989an. Familiatik zaletasuna jaso, eta Donibane Lohizuneko ikastolako bertso eskolan egin zituen lehen urratsak. Eskolarteko txapelketetan parte hartu zuen, eta Xilaban gero, 2010, 2012 eta 2020. urteetan. 2011n Hernandorena saria irabazi zuen.

Doinua : Beko txokotik begira dago

1.
Bi mila eta hogeita bata,
hogeita hiru ekainak,
Arbona aldean laborariek
zimur dituzte bekainak.
Kanpotar batek erosten ditu
milioien truk lur bikainak.
Noiz arte jasan behar ditugu
isil isilik irainak?
Espekulatze bortitzak hemen
eragindako orbainak?

2.
Lurzaindia ta ELB-koek
deitua dute bertara.
Egoeraren larritasunak
eragiten du zirrara.
Honek ez die nekazariei
soilik eragiten traba.
Arbonatik jo Lekarozera
Gasteizera, Hendaiara;
Euskal Herriko biztanle orok
pairatzen duen gaitza da.

3.
Lurra guretzat da bizitoki
eta bizi kalitate.
Lurra landuaz elikatzea
dugu errealitate.
Haren galtzeak nahiz eta egin
herri osoari kalte,
dirudun baten apetak aisa
gaina hartu badezake,
injustizia horren aurrean
guk zer egin genezake?
4.
Gogor lan egin eta baztertuz
sosa egunerokoan,
pisu ziztrin bat lor genezake
hor nonbaiteko zokoan.
Urteak joan ta balioa
igoko zaiolakoan.
«Ea hau saldu eta hobea
hartzen dugun ondokoan».
Beti galtzaile izanen gara
merkatuaren jokoan.

5.
Indarra nora bideratzen den
pentsatzean badut pena.
Bigarren etxe eraikitzea
da artisauen kondena.
Hegazkinetan dabil lanean
ingeniari hoberena.
Zenbat langile berriz ematen
turistei nahi dutena?
Guk elikatzen dugu funtsean
jaten gaituen sistema.

6.
Hauek erranik agian ez dut
nire lagunik minduko.
Ahal bezala ari den hori
ez dut etsai, dut gertuko.
Nindagon gure ahaleginak
merkatuaren zerbitzuko
eskaintzeari egin ezkero
gutako bakoitzak uko,
ze bizimodu eta ze herri
sortzen genukeen lortuko?

Jatorrizko edukira joan

Xabat Galletebeitia. 1986an jaio zen, Lekeition (Bizkaia). Markina-Xemeingo eta Lekeitioko bertso eskoletan aritu da irakasle lanean. Hiru aldiz sailkatu da Bizkaiko Bertsolari Txapelketako finalerako: 2014., 2016. eta 2018 urteetan. Bigarren izan zen 2016ko lehian, eta hirugarren 2018koan.

1- Lehengoak bai garaiak; ontziak noraian,
arrainak itsasoan, sareginak kaian.
Orain gazterik ez da sartzen eskifaian… bizitzea zailago
zen gure garaian.

2- Lehengoak bai oporrak; natura lasaian,
bakea gailurretan,
arnasa paisaian.
Orain jende ilarak daude Himalaian… mundua normalago zen gure garaian.

3- Lehengoak bai parrandak; jai hemen ta jai han, walkmanean Etsaiak, irratian Chayanne.
Orain doinu arraro pila soinu-mahaian… giroa sanoago
zen gure garaian.

4- Lehengoak bai manifak; astero bidaian,
batean Iruñean,
hurrena Hendaian.
Orain nekez datoz bi deialdi jarraian… konpromiso gehiago zen gure garaian.

5- Lehengoak bai gazteak; txosnetan muntaian, asanbladak luzatzen txostenen lengoaian. Orain borrokatzen da horren modu guai-an… iraultza gertuago
zen gure garaian.

6- Lehena eta oraina; horra, yin eta yan, baina iraganetik
beti ezin da jan. Geurea goraipatzen geroratu nahian… garaipenik ez dago penaren garaian.

Jatorrizko edukira joan

Eli Pagola Apezetxea. Ereñotzun (Hernani, Gipuzkoa) jaio zen, 1995ean. 2015ean eta 2019an Gipuzkoako Bertsolari Txapelketan parte hartu zuen, eta 2018an, Xenpelar sariketa irabazi zuen, baita Hernandorena saria ere. Bertso musikatuak diskoa atera zuen iaz, Manex anaiarekin batera.

Belaze gain, larre azpi
haritz baso zein sagasti
iruditeri zibilizatu
ez direlako zehazki
orain arteko argazki
hau ez bagenuen aski
garapenaren itsukeriak
berri zaharrak dakarzki.

inbertsio eta txeke
aztarrika batzuk ze ke
lo lasai egin ahalko duten
oraindik da ulertzeke
sartu dira “a machete”
atari eta etxepe
gaurtik aurrera izan daitezen
jaurlaritzaren AHT.

Otu hainbat anomali
normatibo anormali
negozioa nondik egingo
abilak dira aspaldi
eraiki eta kiskali
horra hor zer den Euskal Y
muinoak lurrez hustu ondoren
patrikak diruz estali.

Ez da Euskal Y, da Y Vasca
bere firma, bere kasta
bai aurpegia ta bai bihotza
porlanezkoak baitauzka
nondik etorriko pasta
han gustura plisti-plasta
zerriak dena egiten omen
harentzat neurriko aska.

Lurraldeko gainazala
aberatsa, serbitzala
tunel, zubi ta erriyo nahi da
argia eta itzala
jakin trenbideez hala
Txirritak esana zala:
orain ur hotzak mugitzen gaitu
lehen irakinak bezala.

Ze helmuga, ze jatorri
Tripa-jate, tripazorri
dena aurretik eraman arren
gero bueltan zer etorri
asmo bat nahian igorri
altzairuzko traste horri
izan dadila gure garapen
gosearen bidegorri.

Jatorrizko edukira joan