Egilea: Berria

Maindi Murua Berra. Azkainen (Lapurdi) sortua, 1989an. Familiatik zaletasuna jaso, eta Donibane Lohizuneko ikastolako bertso eskolan egin zituen lehen urratsak. Eskolarteko txapelketetan parte hartu zuen, eta Xilaban gero, 2010, 2012 eta 2020. urteetan. 2011n Hernandorena saria irabazi zuen.

Doinua : Beko txokotik begira dago

1.
Bi mila eta hogeita bata,
hogeita hiru ekainak,
Arbona aldean laborariek
zimur dituzte bekainak.
Kanpotar batek erosten ditu
milioien truk lur bikainak.
Noiz arte jasan behar ditugu
isil isilik irainak?
Espekulatze bortitzak hemen
eragindako orbainak?

2.
Lurzaindia ta ELB-koek
deitua dute bertara.
Egoeraren larritasunak
eragiten du zirrara.
Honek ez die nekazariei
soilik eragiten traba.
Arbonatik jo Lekarozera
Gasteizera, Hendaiara;
Euskal Herriko biztanle orok
pairatzen duen gaitza da.

3.
Lurra guretzat da bizitoki
eta bizi kalitate.
Lurra landuaz elikatzea
dugu errealitate.
Haren galtzeak nahiz eta egin
herri osoari kalte,
dirudun baten apetak aisa
gaina hartu badezake,
injustizia horren aurrean
guk zer egin genezake?
4.
Gogor lan egin eta baztertuz
sosa egunerokoan,
pisu ziztrin bat lor genezake
hor nonbaiteko zokoan.
Urteak joan ta balioa
igoko zaiolakoan.
«Ea hau saldu eta hobea
hartzen dugun ondokoan».
Beti galtzaile izanen gara
merkatuaren jokoan.

5.
Indarra nora bideratzen den
pentsatzean badut pena.
Bigarren etxe eraikitzea
da artisauen kondena.
Hegazkinetan dabil lanean
ingeniari hoberena.
Zenbat langile berriz ematen
turistei nahi dutena?
Guk elikatzen dugu funtsean
jaten gaituen sistema.

6.
Hauek erranik agian ez dut
nire lagunik minduko.
Ahal bezala ari den hori
ez dut etsai, dut gertuko.
Nindagon gure ahaleginak
merkatuaren zerbitzuko
eskaintzeari egin ezkero
gutako bakoitzak uko,
ze bizimodu eta ze herri
sortzen genukeen lortuko?

Jatorrizko edukira joan

Xabat Galletebeitia. 1986an jaio zen, Lekeition (Bizkaia). Markina-Xemeingo eta Lekeitioko bertso eskoletan aritu da irakasle lanean. Hiru aldiz sailkatu da Bizkaiko Bertsolari Txapelketako finalerako: 2014., 2016. eta 2018 urteetan. Bigarren izan zen 2016ko lehian, eta hirugarren 2018koan.

1- Lehengoak bai garaiak; ontziak noraian,
arrainak itsasoan, sareginak kaian.
Orain gazterik ez da sartzen eskifaian… bizitzea zailago
zen gure garaian.

2- Lehengoak bai oporrak; natura lasaian,
bakea gailurretan,
arnasa paisaian.
Orain jende ilarak daude Himalaian… mundua normalago zen gure garaian.

3- Lehengoak bai parrandak; jai hemen ta jai han, walkmanean Etsaiak, irratian Chayanne.
Orain doinu arraro pila soinu-mahaian… giroa sanoago
zen gure garaian.

4- Lehengoak bai manifak; astero bidaian,
batean Iruñean,
hurrena Hendaian.
Orain nekez datoz bi deialdi jarraian… konpromiso gehiago zen gure garaian.

5- Lehengoak bai gazteak; txosnetan muntaian, asanbladak luzatzen txostenen lengoaian. Orain borrokatzen da horren modu guai-an… iraultza gertuago
zen gure garaian.

6- Lehena eta oraina; horra, yin eta yan, baina iraganetik
beti ezin da jan. Geurea goraipatzen geroratu nahian… garaipenik ez dago penaren garaian.

Jatorrizko edukira joan

Eli Pagola Apezetxea. Ereñotzun (Hernani, Gipuzkoa) jaio zen, 1995ean. 2015ean eta 2019an Gipuzkoako Bertsolari Txapelketan parte hartu zuen, eta 2018an, Xenpelar sariketa irabazi zuen, baita Hernandorena saria ere. Bertso musikatuak diskoa atera zuen iaz, Manex anaiarekin batera.

Belaze gain, larre azpi
haritz baso zein sagasti
iruditeri zibilizatu
ez direlako zehazki
orain arteko argazki
hau ez bagenuen aski
garapenaren itsukeriak
berri zaharrak dakarzki.

inbertsio eta txeke
aztarrika batzuk ze ke
lo lasai egin ahalko duten
oraindik da ulertzeke
sartu dira “a machete”
atari eta etxepe
gaurtik aurrera izan daitezen
jaurlaritzaren AHT.

Otu hainbat anomali
normatibo anormali
negozioa nondik egingo
abilak dira aspaldi
eraiki eta kiskali
horra hor zer den Euskal Y
muinoak lurrez hustu ondoren
patrikak diruz estali.

Ez da Euskal Y, da Y Vasca
bere firma, bere kasta
bai aurpegia ta bai bihotza
porlanezkoak baitauzka
nondik etorriko pasta
han gustura plisti-plasta
zerriak dena egiten omen
harentzat neurriko aska.

Lurraldeko gainazala
aberatsa, serbitzala
tunel, zubi ta erriyo nahi da
argia eta itzala
jakin trenbideez hala
Txirritak esana zala:
orain ur hotzak mugitzen gaitu
lehen irakinak bezala.

Ze helmuga, ze jatorri
Tripa-jate, tripazorri
dena aurretik eraman arren
gero bueltan zer etorri
asmo bat nahian igorri
altzairuzko traste horri
izan dadila gure garapen
gosearen bidegorri.

Jatorrizko edukira joan

Mizel Mateo. Baionan 1988an sortutako bidarraitarra. Xalbador kolegioan hasi zen bertso eskolan, 11 urterekin, eta gaztetan eskolarteko txapelketetan parte hartu zuen. Etenaldi baten ondotik, azken urteetan plazan kantatzera itzuli da, eta iaz lehen aldiz parte hartu zuen Xilaba txapelketan.

1-Pannecau karrikan da gizon ezaguna
Katedral sartzea du biltoki kuttuna
Kartoizko matalaza : azken ontasuna
Eta zakur zaharra bideko laguna
Jendeer so egiten pasten du eguna.

2-Erdi iraultzaileak  eta erdi santu
Elkartasun medio badute espantu
Imigranteak nahi dituzte salbatu
Eta Palestindarren patua salatu
Beri nehork ez dio eskurik luzatu.

3-Jendeak abereekin kurri dabiltzala
Zakurra nagusi ta nagusi leihala
Mundu hori infrentzuz itzultzen da ala ?
Jendearen heinean jartzen da kabala
Ta jendea tratatzen zakurra bezala.

4-Beri ez baitiote ainitz urrikalpen
Bere gosera ez du egunero jaten
Ez badiote ere txanponik ematen
Ikasi du itxura tristeena janzten
Lotsa pixkat bederen senditu dezaten.

5-Drogetan xahutzen du duen sos poxia
Arats huntan eginen du azken jauzia.
Eskuetan hartu du asteko dosia
Barda sasi kolega bati erosia
Eta zainetarat du ixuri guzia.

6-Nahiz ibiltzen giren espaloi berean :
Bide ezberdinak ta bakoitza berean
Mundua utziko du ametsak airean
Egunkari saltzaile bat dauka parean
Bihar agertuko da lehen orrialdean.

Jatorrizko edukira joan

Pandemia egunak ze
emozio ekaitz
kantatu nahiko nuke
bakan ez diren gaiz
neroni egindako
promesa ta xantaiz
nahiz igual ausardia
falta zitzaidan maiz
orain ispilu aurrean
zu gabe jartzen naiz.

Zugana lotzen naute
horrenbeste ezbaik
besteen begiradek
nire mila epaik…
Arnas soziala itotzen
nauten sare ta like
maskarilak kentzea
posible da nonbait
maskara eranztea
gehiago kosta zait.

Jatorrizko edukira joan

Euskal Herria zazpi probintzi dituen hori da
diogun arren, zenbat hurbiltzen da hori egira?
Hegoaldearen bista
beti izan da egozentrista.
Iparraldeko leiho du telebista.
Hogeita bat egunez Tourrari begira.

Nork daki ezer trinketearen sareez ta formaz?
Nor pagutu da Miarritzez ta, kezkatu Baionaz?
Larralde eta Ducassou?
Inork egin al die kaso?
Berezkoa geure ez dugu akaso…
Marcak zer dio Madril eta Bartzelonaz?

Jatorrizko edukira joan