Egilea: Argia

Bizkarreko ala buruko mina arintzeko medikuak kontseilaturiko Oxycontin erremedioa hartu eta jonki bilakatu direnak milaka dira AEBetan. Geroz eta gehiago daude gurean ere. 1999 eta 2017 urteen artean, 400.000 ziren gaindosiz hildako amerikarrak. Sackler dinastia dugu sarraskia horren erantzule eta gaur egun 2.300 salaketa ditu bere kontra. 12 miliar dolarren truke, auzibideen abandonatzea proposatzen die auzi-jartzaileei. Denek ez dute onartu tratua.

Jatorrizko edukira joan

Eskutik doaz espetxea eta heriotza. Hango eta hemengo kartzeletan hildako pertsonen zifrak behatu besterik ez dago murru artean heriotza zeinen presente dagoen antzemateko. Instituzioak kustodiapean diren norbanakoen birgizarteratzea eginkizun duela esanagatik ere, espetxe baldintzek suntsitzailetik integratzailetik baino gehiago dutela, ez da gauza berria. Baldintzok preso dauden norbanakoen osotasuna degradatu egiten dute, espetxe barruko heriotza tasa altua izanik horren muturreko adierazle. Iazko urtean distantzian gertu jo du alerta errealitate horrek: Zaballako makro-kartzelan bost preso hil dira 2019an, eta seigarren bat Martutenen.

Jatorrizko edukira joan

1972tik 1993ra arte aritu ziren Chlordecone izeneko intsektizida Martinikako eta Guadalupeko banana plantazioetan hedatzen. Produktua minbizi-emaile eta nahasle endokrino zela jakinda ere, erabilpena baimentzeko hautua egin zuen Frantziako Estatuak. Gaur egun osoki kutsatuak dira Frantziaren menpe diren bi irla horiek: lurrak, urak eta herritarrak, guztiak kutsatuta. Borroka ekologista ikuspegi dekolonialistatik eramateko beharra argi uzten du eskandalu horrek.

Jatorrizko edukira joan

Navarra Sumak gogor ekin dio atzeraldiari, ez dago ia atzerapausorik ematen ez duen asterik. Batean euskararen ordenantzak direla, bestean mugikortasuna edo hirigintza, eta hurrengoan sanferminetako txupinazoa, udal karguen dietak edo haur eskolak. Kontraerreformaren unea da: udal agintearen makina gelan tente, galdara ikatzez betetzea agindu du Enrique Mayak eta ozen jaurti du: “Goazen iraganera!”.

Jatorrizko edukira joan

Rapero ezaguna zen TíoBad gaztea Sayula de Aleman (Veracruz, Mexiko) herrian eta haren oihartzuna askoz urrunago ere heldu zen, Mexikon Barrena AEBetaraino. Bertsotan salatzen zituen narkotrafikatzaileekin elkar hartzen duten agintariak, kazetari eta ekintzaileen hiltzaileak eta lurraldea izorratzen dien frackinga. Abenduaren 27an aurkitu zuten haren gorpua, torturapean isilarazia.

Jatorrizko edukira joan

Klima aldaketa ukatu egiten du Scott Morrison Australiako lehen ministroak. 2019ko maiatzean hautatu zuten australiarrek eta duela bost hilabetetik klima larrialdi bete betean daude, suteek 10.000 hektarea erre ostean. Paradoxa honen zergatia aztertzen saiatu gara Jenofa Berhokoirigoinekin.

Jatorrizko edukira joan

Berri agentziek oihukatu zuten 2019ko azaroaren 12an: “Nobel saria eman diete litio-ioizko baterien asmatzaileei, larrialdi klimatiko betean”. Bi egun lehenago, azaroaren 10ean, Evo Morales lehendakariak dimisioa eman eta ihes egin behar izan zuen, eskuinak kaleetako liskarrez hasi ostean poliziak eta armadak borobildutako estatu kolpearen ondorioz. Litioak bakarrik ez zuen eragingo ezker indigenistaren porrota, baina hura gabe ere ezin da ulertu.

Jatorrizko edukira joan

Enbata zakar baten gisa hedatu da munduan zehar protesta-haizea 2019an, eta matxinada hauei buruz hitz egin dugu Pello Zubiriarekin, aurtengo odoltsuena datekeen Irakeko errebolta adibide hartuta. Analisi ugari daude lurrikara sozial hauen jatorriaren inguruan, eta horietako batzuk mahaigaineratu ditugu.

Jatorrizko edukira joan

Kontrol sozialerako teknologietan aurreratu nahian dabil Frantziako Estatua eta horretaz hitz egin digu Jenofa Berhokoirigoinek gaurko podcast saioan. Aurpegi ezagupena du oinarri duen ALICEM aplikazioaz, zehazki. Honek aurpegia ezagutu eta zerbitzu publikoak eskura ukanen ditu herritarrak. Aplikazioak dakartzan arriskuez eta atzean dituen interesez aritu gara.

Jatorrizko edukira joan

Santi Cobosek gertutik ezagutu du espetxea, guztira 26 urte egin baititu preso. Zigor Oleaga ARGIAko kazetariak Cobos elkarrizketatzeko parada izan du eta astekarian argitaratu dugun erreportajean bildu du bere bizitza: hotzikara eragiten duen kartzela sistema demokratikoaren kronika. Baina bada borroka kolektibo baten historia ere, eta horretaz guztiaz hitz egin dugu podcast saio honetan.

Jatorrizko edukira joan