Kategoria: New Yorkeko munduak

Hannah Arendt-ek esan zuen zorion erabatekoa soilik publikoa dela, ez dela nahikoa norbera bakarrik zoriontsu izanda, zorion partekatua dela benetakoa. Bizi izan dudan zorion publikorik handiena izan zen hilaren zazpikoa. Norbera non eta zertan zebilen betiko gogoratzen den horietakoa. Larunbata zen, goizeko hamaika eta erdiak. Korrikan nenbilen parketik eta halako batean oihu handi bat zabaldu zen, orokorra, lasterkariak ikusi nituen geratzen, mugikorrei begira. “Galdu du”, esan nuen neure golkorako. Astearteaz geroztik emaitza jakin nahian zeuden hiritarrak, luze eginda, urduri, akituta. Parkea utzi eta kaleetara hurreratu nintzen. Hura eztanda, autoak bozina joaz, oinezkoak oihuka, gizon afroamerikar bat ikusi nuen ukabila altxatuta, negarrez. Gazte bat pasatu zen bizikletan pankarta bat eskuetan zuela, “Trump is over”. Bukatu da Trump. Gerra bat amaitu balitz bezala zen. Emakumeak elkar musukatzen, Black Lives Matter-eko banderak, ostadarrarenak, gazteak kantatzen eta dantzatzen, umeak eta adinekoaknere bai, gizatalde askotarikoan.

Jatorrizko edukira joan

John Adams, gizona. Thomas Jefferson, gizona. Aaron Burr, gizona. George Clinton, gizona. Elbridge Gerry, gizona. Daniel D. Tompkins, gizona. John C. Calhoun, gizona. Martin Van Buren, gizona. Richard Mentor Johnson, gizona. John Tyler, gizona. George M. Dallas, gizona. Millard Fillmore, gizona. , William R. King, gizona. John C. Breckinridge, gizona. Hannibal Hamlin, gizona. Andrew Johnson, gizona. Schuyler Colfax, gizona. Henry Wilson, gizona. William A. Wheeler, gizona. Chester A. Arthur, gizona. Thomas A. Hendricks, gizona. Levi P. Morton, gizona. Adlai Stevenson.I, gizona. Garret Hobart, gizona. Theodore Roosevelt, gizona. Charles W. Fairbanks, gizona. James S. Sherman, gizona. Thomas R. Marshall, gizona. Calvin Coolidge, gizona. Charles G. Dawes, gizona. Charles Curtis, gizona. John Garner, gizona. Henry A. Wallace, gizona. Harry S. Truman, gizona. Alben W. Barkley, gizona. Richard Nixon, gizona. Lyndon B. Johnson, gizona. Hubert Humphrey, gizona. Spiro Agnew, gizona. Gerald Ford, gizona. Nelson Rockefeller, gizona. Walter Mondale, gizona. George H. W. Bush, gizona. Dan Quayle, gizona. Al Gore, gizona. Dick Cheney, gizona. Joe Biden, gizona. Mike Pence, gizona. Kamala Harris, emakumea.

Jatorrizko edukira joan

Erabat nahastuta naukate Estatu Batuetako bi alderdien koloreek. Trump-en alderdiarena gorria da, eta urdinak dira demokratak. Europara begiratuz gero, guztiz kontrakoa litzateke. Aurrerazaleek kolore gorria izango lukete eta kontserbadoreek urdina. Ez naiz ohitzen. Ingalaterran automobilez ibiltzea bezala da, gu eskumatik joaten gara eta beraiek ezkerretik. Eta han gidatuta erraza da nahastea. Berehalaxe pasatzen zara kontrako errepidera. Bada horixe gertatzen zait hemengo alderdien koloreekin.

Jatorrizko edukira joan

Seme-alabekin batera ikusi genuen debatea. Trump eta Biden-en artekoa esan nahi baita. Semeak, zortzi urte ditu, arbel txiki bat hartu du eta marratxoak egiten hasi da, presoek kartzelan igarotako urteak horman markatzen dituzten eran. Zertarako dira lerro horiek? Galdetu diot. Bada, neurtzeko batak eta besteak zer esan duten ondo.

Jatorrizko edukira joan

Bular. “Bolhar” Zuberoan, “burar” Araban, Erronkarin “burar”,” buler” Ultzaman, eta, gainontzekoetan “bular”. Horixe aurkitu dut Orotariko Euskal Hiztegian “bular” hitza sartuta.
Irudi hagitz poetikoak ere badatoz hiztegian, herria den olerkari horrek irudimenez sortuak. Horrela, “bular sagar” esaten zaio titi puntari. Eta “bular erreka” bi bularren arteko tarteari. Biak ere irudi ederrak. Bularrekoa da bularra hartzen duen haurra. Ostean datoz, “bularra eman” eta “bularra hartu”. “Bular ahizpak” dira bular beretik edan duten haurrak, “bular iraina” da bularrari darion esnea, haurra haziko eta lasaituko duena. Maitasun hori betiko geratu zaio, eta gero amak bularra edekiko du, alegia, bularra utziko.

Jatorrizko edukira joan

Historia Naturalaren museoaren atzealdean bada parke txiki bat, Theodor Roosevelt parkea deritzona. Iluntzean txakurrez betetzen da, han ibiltzen dira korrikan, alde batetik bestera, jabeek solasean egiten duten bitartean. Yoga egiten duten taldeak ere hantxe biltzen dira, eta irakurle bakartiak, liburu bat eskuetan, udazken arratsaldetako argi gorriztaz gozatzen.

Jatorrizko edukira joan

Pirritx, Porrotx eta Marimotots-i ikasi genien “ilargiraino eta bueltan maite zaitut” hura. Ia denok kantatu dugu “Maite zaitut” abestia egoera batean edo bestean, dela plazan, automobilean edo etxean. Esaldia, jatorriz, San McBratney idazleak asmatu zuen, bere Guess How Much I Love You (Ezetz asma zenbat maite zaitudan) libururako. Haurrentzako liburua 1994an moldatu zuen Anita Jeram ilustratzailearekin batera. 50 milioi aletik gora saldu ditu mundu osoan, izan ere, 57 hizkuntzatara itzuli da, tartean euskarara.

Jatorrizko edukira joan

Ruth Bader Ginsburgek belarri txarra omen zen, epaile bikaina zen baina kantaria, ez hainbeste. Hala ere, maite zuen opera. Bada, ez dira garairik onenak lirikarentzat, poetak zioen bezala. New Yorkeko Metropolitan Operak erabaki du denboraldi osoa hutsean uztea eta ez du aterik zabalduko 2021eko udazkenera arte. Opera prestigiotsuaren erabakiak beste antzokietan eragina izango duela esan dute adituek, dominoaren efektua sortuz, gainontzeko antzokiek nekez irekiko dituztela ateak. Broadway-n hori gertatu da. Beraientzat ere amaitu egin da denboraldia. Egin kontu, 96.000 lagunetik gora daude lanean Broadway-n. Ez dira bakarrik dantzariak edo aktoreak, agerian dauden horiek, teknikariak ere hor daude, atzealdean beharrean, argiztatzaileak, soinulariak eta beste. Laguntzen faltan, bestelako lanak bilatzen ere bilatzen hasi dira batzuk.

Jatorrizko edukira joan

Central Park-en zeuden 23 irudietatik bat bera ere ez zen emakumezkoa. Bazeuden egon idazleak, politikariak, pentsalariak eta erregeak, eta tartean andrazkorik ez. Tira, egia esan, bazegoen bakarra, Romeo-ri besarkatuta ageri den Julieta maitemindua, baina hori ez da benetako emakumea, izen-abizenekin, fikziozko pertsonaia bat baino. Bitxia da Emily Dickinson edo Marianne Moore jaiotzen ikusi duen herrialdeak halakorik ez izatea.

Jatorrizko edukira joan

“Badakizue, irudi kristauen barruan idolo aurre-hispanikoak sartzen zituzten apaizek Mexikon konkista garaian. Pentsa, Ama Birjinaren barruan jainko azteka bat. Horrela, kristauek kanpokoari begira egiten zuten otoitz, eta natiboek, aldiz, azalekoa ahaztu eta sakonean zuen idoloa gogoan hartuz”. Horixe esan dit Tavo-k. Tavo da Boti kazetari euskaldunaren senarra eta beraiekin egina genuen hitzordua trajinera deritzon ontzi batean, garai bateko Tenochtitlan hiriburu zaharreko kanaletan barrena ibiltzeko.

Jatorrizko edukira joan